BURDUR ÜNLÜLERİNDEN

AHMET TEVFİK PAŞA

19. asır da Burdur'un yetiştirdiği değerli asker ve devlet adamlarımızdandır.Hayatı hakkında   bölük pörçük bazı bilgilere rastlamaktayız .Bu bilgiler de daha ziyade Isparta hakkında son derece kıymetli bir kitap yazan Böcüzade Süleyman 'a dayanır(1).Böcüzade bu kıymetli    eserinde bitmez tükenmez Burdur -Isparta kavgasını körüklemiş ,malesef zaman zaman tarafgirliğinden dolayı muhteşem eserine gölge düşürmüştür. Böcüzade'nin kitabını okuyanlar da Ahmet Tevfik Paşa'nın Konya Vilayeti valiliği yapmasından ve onun doğuştan Burdurlu olduğunu (Ne demekse?)  ,tecrübeli  -dirayetli bir kişi olmasından  başka  yazdığı bir şey  bulamaz.Ancak Paşa hakkında en geniş bilgiyi Sicilli Osmani 'de Mehmet Süreyya Bey vermektedir.O da Paşa'nın adını yanlış bildirmekte ve ayrıca Burdur'lu olduğuna dair hiç bir kayıt düşmemektedir.Paşa’nın ismi  Sicll i Osmani de  yanlışlıkla “Tevfik Ahmet Paşa “olarak   belirtilmiştir(2)
Yapmış olduğumuz araştırmalardan anlaşıldığına göre Ahmet Tevfik  Paşa ,Burdur’un Divan Baba Mahallesinde doğmuştur(3) .Doğum tarihi belli değildir.Küçük yaşta İstanbul’a tahsil için gitmiştir. Askerlikten  yetişip önce miralay sonra mirliva sonra da ferik  rütbelerini kazanmıştır.1859 da 6.Ordu reisi oldu.1860 yılında 6.Ordu müşiri olarak Bağdat  Valiliğine getirildi.1862  tarihinde bu görevinden ayrıldı.
1864 ‘de Ankara Valilisi  ardından 1866 da Konya Valiliğine atandı.Paşa  bu görevinde  oldukça  başarılı oldu.Konya ‘ya ilk matbaayı kurdurdu.Böcüzade,  Paşa’nın  Konya Valiliği sırasında   bütün maiyet memurlarının Burdurlulardan oluşturduğunu ihsas ettikten sonra devamla ;Isparta   Sancağı Kaymakamı  olan şahsın ve bazı kişilerin Isparta ahalisi ile aralarının açılması sonucunda  bu Sancağın merkezinin  Burdur’a  nakl edilmesi için Paşa’nın Burdurlu olmasından faydalanarak   müracaat ettiklerini  anlattıktan sonra  mealen  şöyle  demektedir:
  -Paşa , Isparta’nın   kazası olan Burdur’a bağlanmasını uygun görmeyerek  bu teklifi geri çevirdi.
Burada   yanlış bir bilgi söz konusu olduğu açıktır.ÇünküBurdur’u  o tarihte Isparta’nın kazası göstermektedir.Halbuki  o sıralarda Burdur , Isparta gibi;Konya Vilayeti Livalarından (sancaklarından )olup  bir kaymakam tarafından idare edilmekteydi. Hicri 1284 yılı Salname –i Devleti Al-i Osmani ‘de Burdur Livası altı kazalı bir liva olarak açık seçik  belirtilmektedir(4).Burdur Livasının yeni idari reformla lağvı 1867 yılının sonunda yine A.T.Paşa'nın zmanında gerçekleşmiştir.
Olayın aslı şöyleydi.Isparta’da görevli kaymakamn ve bazı görevlilerin halk ile araları açılmış  bu görevlilerin tarftarları olan bazı kişiler deintikam için Isparta’a Livasının  lağv edilerek Burdur Livasına bağlanmasını Ahmet Tevfik Paşa’dan istemişlerdi.Paşa ,bunun uygun olmayacağı nı dürüst bir şekilde değerlendirerek  reddetmiştir.Buradan da anlaşılıyor ki Paşa son derece aklı selim sahibi bir kişidir.Konya Valiliği sırasında bir çok yeniliğe imza atan A.Tevfik Paşa ,1871 yılında Suriye Valiliğine getirildi .Ancak bir hatası sebebiyle azl olundu.1872 ‘de Diyarbakır Valisi  olduysa da  bir yıl sonra  görevden alındı.1878 senesinde İstanbul da vefat etti. Mezarı  İstanbul’da Haydar Paşa dadır(5).Paşa'nın oğlu olan mehmet Rıza Efendi İstanbul'da 1911 yılın da vefat etmiştir. Onunla ilgili bir belge de kendisi Burdur eşrafından Ahmet Tevfik Paşa'nın oğlu olarak bahsedilmektedir.
Memleketi  Burdur  ile bağını koparmadığı anlaşılan Ahmet Tevfik Paşa  yanında çalıştırdığı  memurları genellikle hemşehrilerinden seçmiştir.Ayrıca  sağlığında 1914 depreminde yıkılan ilk saat kulesi için bir çalar saati , doğduğu  yer olan Burdur’a göndererek  sıla ile bağını  koparmadığını   belli etmiştir.

HAYATİ KUZUCU

burduranbarcik.com

KAYNAKLAR