TARİH BOYUNCA VAR OLMA MÜCADELESİ VEREN BİR ŞEHRİN BU MÜCADELE TARİHİNDEN BİR KESİT 

BURDUR’A TRENİN İLK GELİŞİ  

  Hayati KUZUCU

Eskiden beri  Anadolu’da ihmal edilen vilayetlerin başında gelen Burdur’un  makus talihini yenmesi için yine her zaman az sayıda  bulunan memleketsever evlatları büyük gayretler sarfetmişlerdir.Daha 1880li yıllardan itibaren Ege’ye; Aydın- İzmir taraflarına  giden trenin bir hatla güneye Antalya’ya  inmesi düşünülmüş ve bu konuda çeşitli çalışmalar yürütülmüştür.İşte bu yıllardan itibaren Burdur münevverleri bu hat inşasının gerçekleşmesi için  büyük gayretler göstermişlerdir.Uzun zaman yol güzergahi için heyetler gelmiş gitmiş keşifler yapılmış planlar çizilmiş hatta yolun Burdur –Tefenni- Korkuteli üzerinden geçmesi kararlaştırılmış ama bir türlü bü ruya gerçekleşmemiştir. Bir asrı geçen zamandan sonra hızlı tren rüyası da aynı hayalin günümüzdeki yansıması olarak  güncelliğini korumaktadır.

Burdurlular  bırakın Antalya hattını  Afyon -Denizli hattından sonra  kendi şehirlerine  bile uğramadan  Ispartaya geçip giden trenleri çaresizce seyretmişlerdir.Üstelik o sıralarda Osmanlı devri  hükümetlerinde  bakan olup  etkin bir görevde bulunan kendi evladı halkın Şeref Bey dediği Mustafa Şeref Özkan’a  rağmen .Atatürk devrinin  de Maliye Bakanlarından olan Şeref Bey ,Cumhuriyet devrinde memleketine banliyö olarak kullandığı Baladız dan (Gümüşgün) Burdur’a kadar  kısa mesafe hattın  açılması için büyük bir mücadele vermiş ve bunu gerçekleştirmiştir.Aynı kişi Ispartadan Eğridir’e kadar  ,demiryolunun ulaşmasın da da epey emek harcamıştır.

26 Mayıs 1936 da Burdur’a ilk tren gelmiştir.Büyük bir olay  olan bu  gelişme o devirde Burdurluları sevince boğmuştur.Kalkınmanın  alt yapıdan başladığını bilen Burdurluların  bu sevinci  çok yerinde dir.Onlar artık Burdur’un makus talihini yendiğini düşünerek bu heyacanı yaşamışlardır.Ancak    kalkınmanın motor gülerinden  olan ulaşım kolaylığının , 75 yıl geçmesine rağmen hala  ilerleme de  pek bir yararının olmadığını  bu gün o günü yaşayanlar acı  bir şekilde hissetmektedirler.

İşte Burdurluların bu tarihi olayını o sıralarda Ortaokul ikinci sınıf öğrencisi olan  Fahri Kayış, Türkçe öğretmeninin  verdiği bir ödev de anlatmaktadır.Yazısı oldukça güzeldir.

Güzel olması da  son derece doğaldır.Çünkü Fahri ;  Türk hat tarihinde iz bırakmış büyük hattat Kayışzade Hafız Osman  Nuri Burduri’nin torunlarındandır.Daha sonra Demirkaya soyadını almıştır.Burdur’un o devir tanınmış kişilerinden Kayışzade Nuri Bey’in oğludur.Babasının  zamanın Halk  Fırkası şehir yöneticilerinden olması sebebiyle çocuk yaşta olmakla beraber  bir çok olaya  bizzat şahit olmuştur.

Burdur’u sürekli Yeşil Burdur olarak vasıflaması boşuna değildir.Osmanlı çağlarından beri Burdur  bağ ve bahçeleriyle yeşillikler içinde olan bir yerdi.Fahri Demirkaya’nın  ödev defteri halen arşivimizde bulunmaktadır.

BURDUR’DA TiREN

1-Burdur’da   3-4 yıl evvel Birinci Teşrin(Ekim) ayında büyük misafirimiz ismet İnönü şehrimize geldi.

Bizde Cünbüşlü önünde bekliyorduk.İsmet  İnönü gelir gelmez  otomobilden indi.İlbay(Vali) ve Uray (Belediye) reisinin  ve büyük subayların  ellerini sıktı. Bize de” iyimisiniz  çocuklar “ dedi.Bizde “sağ”o” cevabını verdik.Oradan otomobile binerek  İlbayın evine geldi.İsmet İnönü  kapının önünde Yeşil Burdurumuza gelecek olan tiren hakkında söylev verdi.Artık akşam olmuştu.Akşam İsmet İnönü’nün  şerefine  müsamere verildi.Ertesi gün Alay  komutanının atına  binerek  yanına  bir subay alarak   şehrimizin içine  gezmeye çıktı. İl evvela  Susamlık Tepesine çıktı.Burdur’un planının çizdi.Fotoğraflar alındı.Oradan inerek  mahalleleri gezdi.Nihayet akşam ezanı yaklaşmıştı.O günde şehrimiz de kaldı.Ertesi gün Ankaraya döndü.

2-Üç dört gün sonra  Kazım Özalp  Geldi Şehrimiz de üç dört saat kaldıktan  sonra Antalya ya gitti .Ertesi gün  şehrimize geldi .O gün şehrimiz de kaldı.Gece şerefine müsamere verildi.Ertesi gün İsmet İnönü   gibi Burdurumuza gelecek  gelecek tİren  hakkında  söylev verdi .Ve şehrimizden gitti.

Afyon  Antalya  hattının  Burdurdan geçmesi  için Alman  Türk mühendisleri geldi. İn suyunu keşfettiler ve İtren yolunun  nereden geçeceği  hakkında kazıklar diktiler. Burdurda olan maden kömürünü keşfettiler.

3- Baladız da 16 Temmuz 1935 de yeşil Burdurumuza gelecek  olan  tirenin   açılma töreni yapıldı.Ben de Baladız da bulunuyordum. O gün alafranga saat  4de  husisi tİren  geldi.İçinde Nafia Bakanı  Ali Çetinkaya ve  bir çok büyük  adamlar bulunuyordu.Ali Çetinkaya Yeşil Burdurumuza  gelecek olan tirenin  açılma merasiminde (temel atma) Burdurluların  hazırladığı gümüş  paltayı  eline alarak  3- 4 defa  yere vurdu.Ondan sonra  büyük adamlar  ellerine alarak  yere vurdular. Kurbanlar kesildi.Ali Çetinkaya  tiren hakkında  söylev verdi.Söylevinde  şu cümlede vardı. “ Uzakları  yakın eden  memeleketimizi  demir ağlarla  örüyoruz”Oradan merasim bittikten  sonra bir otomobile binereke  Burdur’a geldi.O gün şehrimiz de kaldı  ertesi günü Ankaraya  döndü.

4-merasim yapıldığı günden itibaren  yolların ve  binaların  yapılması için  mühendisler geldi. Kazıklar çakıldı.Tiren yolunun etrafındaki  ağaç ve bağların  kesilmesini söylediler. Mühendislerin talihinden  geçen yıl havalar iyi gitti. Elleri hemen hemen hiç boş kalmadı. Nihayet bir yıl  zarfında  binalar ikmal oldu.26 Mayıs 1936  günü yeşil Burdurumuza  ilk tiren girdi.

5-26 Mayıs 1936 günü Yeşil Burdurumuza      geldiğinde  Uray işyarları (Belediye çalışanları –İşçiler)  tarafından  hediyeler verildi.Kurbanlar kesildi. Tiren yolunun üzerine  güller çiçekler atıldı.

A-YEŞİL Burdurumuza  gelen tiren  geldiği günden  itibaren 1 teşrine kadar  bilet kesmedi  yalnız ameleleri getirip götürüyor.İstasyona  lazım olan eşyayı  taşıyordu.

En nihayet  1 Teşrin 936 ilk bilet kesildi.

SONUNC

Burdur  halkı yıllardan beri sabursuzlukla beklediği  Tirene kavuştu.

SON

Sınıf :II        Nomora  124

Şübe II.A.                                                       İ.Fahri

İmza

F.K.KAYIŞ